По вопросам организации питания
С 2014 года по инициативе депутатов и предложениям директоров школ выбор поставщика услуг, товаров по организации школьного питания выведен из системы государственных закупок в связи с имевшим место демпингом цен, влияющих на качество питания, а также отсутствием возможности осуществления непосредственного контроля директорами школ за поставщиками услуги.
На сегодняшний день проработан порядок организации питания обучающихся в организациях среднего образования и приобретения товаров, связанных с обеспечением питания детей, воспитывающихся и обучающихся в дошкольных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей (приказ МОН РК от 31.10.2018г. №598).
В целях гарантирования качества и безопасности питания детей в Правилах предусмотрены критерии, позволяющие выбрать поставщика более подготовленного к оказанию данной услуги с наличием квалифицированного штата работников (опыт работы, квалификация поваров, наличие технологов, диетологов, положительных характеристик, собственного производства продуктов питания, энергосберегающего оборудования).
С 2018 года для улучшения материально-технической базы школьных столовых, влияющих на условия хранения продуктов питания, безопасность и качество приготовляемых блюд введен механизм государственно-частного партнерства.
Также, согласно Правилам в состав конкурсных комиссий включены представители НПО и родительской общественности, попечительских советов, а также территориальных органов охраны общественного здоровья.
Для обеспечения использования поставщиками свежих и натуральных продуктов Правилами предусмотрено получение поставщиками дополнительных баллов за наличие собственного производства продуктов питания, используемых при организации школьного питания (крестьянское или фермерское хозяйство, теплица и другие) и приобретение продуктов питания отечественных производителей.
Потребительские свойства блюд, пищевых продуктов и кулинарных изделий, их органолептические свойства, технологии и условия изготовления должны соответствовать техническим регламентам Евразийского экономического союза в части безопасности пищевой продукции для детей.
В случае нарушения или ненадлежащего исполнения условий договора поставщиком, договор расторгается в судебном порядке и данный поставщик объявляется недобросовестным (приказ МОН РК №599 от 31 октября 2018 года).
В 2015 году в целях обеспечения качественным питанием отдельных категорий обучающихся Министерством совместно с Казахской академией питания впервые разработаны единые нормы одноразового школьного питания (внесены дополнения в ПП РК №320 от 12.03.2012 года) с учетом возрастных особенностей детей.
Данными нормами предусмотрено получение детьми всех необходимых для организма микронутриентов: витаминов, минеральных веществ и микроэлементов.
В 2018 году в рамках реализации Государственной программы развития здравоохранения Республики Казахстан «Денсаулық» на 2016 - 2019 годы, а также в целях повышения интереса к здоровому (горячему) питанию обучающихся организаций образования МЗ РК разработаны единые стандарты по рациону питания в учебных заведениях.
С 2019 года Министерством введен камеральный контроль за организацией школьного питания органами и организациями образования, который позволяет без осуществления выезда на объект провести контрольные мероприятия.
Кроме того, Министерством совместно с МФ РК прорабатывается вопрос перевода конкурсных процедур в электронный формат постредством портала государственных закупок.
Сегодня, законодательно предусмотрена возможность осуществления постоянного контроля за предоставлением услуги, как сотрудниками школ, так и родительской общественностью. В каждой школе действует комиссия по контролю за питанием детей. Комиссию возглавляет директор школы, в состав входят медицинская сестра школы, педагоги, члены родительского комитета, попечительского совета.
Согласно Правилам организации питания поставщик услуги должен ежемесячно предоставлять руководителю организации среднего образования сведения об используемом перечне продуктов питания для обучающихся с приложением документов, удостоверяющих их качество и безопасность.
Ежедневно медицинским работником или ответственным лицом проводится органолептическая оценка качества готовых блюд с внесением записей в журнал органолептической оценки качества блюд и кулинарных изделий.
Таким образом, в настоящее время, все необходимые рычаги, позволяющие администрациям школ влиять на качество питания детей проработаны. Сегодня, следует признать, на первый план выходит уровень ответственности руководителей организаций образования (председатели бракеражных комиссий).
В этой связи, основным направлением деятельности Министерства по повышению качества школьного питания является обеспечение широкого информационного освещения порядка деятельности бракеражных комиссий по контролю за качеством питания. А также информирование обучающихся и их родителей о дальнейших действиях при обнаружении нарушений при организации питания детей.
Дұрыс тамақтану
Ішкен тағамдар асқорыту органдарында механикалық және химиялы қөңдеуден өткеннен кейін, ол сулы сұйықтыққа айналып, ішекке өтеді. Ішекте тағам әрі қарай қорытылады, ішектің сору қасиетіне байланысты, қанға және лимфаға түседі. Тамақ қанға және лимфаға түскеннен соң—белоктардан-амин қышқыддары, майлардан-глицерин және майқышқылдары, гликогеннен-канттар бөлініп шығып отырғанда ағзада қажетті пластикалық және энергетикалық заттар синтезделіп отырады.
Тағамның құрамында 650 әртүрлі қосылыстар бар. Олардың ең бастысы белок, май, көмірсу, микро және макроэлементтер фосфор, кальций. натрий, йод, кобальт, қалайы, марганец, калий және т.б. Сонымен бірге тағамдық заттар құрамында витаминдер,
органикалық қышқылдар, неше түрлі фитонцидтер, крахмал бар, клетчаткалар болады.
Ұтымды тамақтану—ол жасушылар құрамына қажетті заттар мен ағзаны қамтамасыз ететін қуат, қимыл және тағы басқа қажеттігін өтейтін, заттар алмасуын қажетті деңгейге ұстайтын тағамдарды пайдалану. Жүйелі түрде тамақтанудың негізгі элементтері мына төмендегідей:
1) тәуліктік қоректік заттардың арақатынасының үйлесімді балансын сақтау;
2) дұрыс тамақ ішудің тәртібі, рационалды(тамақ сбаланцирленген) тамақтану—ол тамақтың қуатымен сапалық химиялық құрамын, қоректік заттардың деңгейлі карақатынастарының тұрақтылығын, қортылуын және гигиеналық жағынан тазалығын ескертуді қажет етеді. Сондай-ақ тамақтану режимін, ұзақтығын, сапалық шамасына, химиялық құрамын анықтауды керек етеді.
Академик А.А.Покровскийдің жасаған классификациясы бойынша теңестірілген(сбалансирленген) дегеніміз—энергетикалық жағынан бағалы, тағамдағы энергия адам ағзасының жұмсаған энергиясына сайма-сайкелуі;
Тәуліктік тағам құрамында қоректік заттар(нутрценттер) теңестірілген түрде болуы керек. Тағам құрамындағы белоктардың, майлардың және көмірсулардың ара қатынасы(1:1:4) болуы керек. Айырбасталмайтын амин қышқылдарының витаминдердің арақатынасы теңестірілгені жөн. Тағам ішіндсгі компоненттердің ағзаларға сіңірілуі, тамақ ішу режиміне байланысты болуы керек. Ішілетін тамақтың мөлшерлері адамның бойына және массасына сай келуі керек.
Егер біз дұрыс түрде тамақтанатын болсақ, онда еске ұстау қабілетіміз артып, денеміз сауығып, көңіл-күйіміз кетеріле түсетіні сөзсіз. Қандайда аурулар болмасын, біз олардың алдын алар едік. Дұрыс түрде тамақтанған адамзат баласы150-200 жыл жасар еді деп, жазады Дж.Гласс өзінің әлемге әйгілі еңбектерінін бірінде(1999).
«Дұрыс тамақтану – үздік білім алудың жолы!»
Барлығы – 531 оқушы жазды
4. Сізге мектептегі тамақтану ұнайды ма?
А) иә - 356
Б) кейде - 107
В) жоқ - 64
жауап бермеген оқушы – 4
5. Сізге мектеп асханасындағы қандай тамақ түрлері ұнайды?
А) бірінші тамақ - 108
Б) екінші тамақ - 136
В) салаттар - 116
Г) жоғарыдағы айтылғандардың бәрі – 49
Д) сіздің жауабыңыз - 122 коржик – 14
пицца – 27
самса – 14
булочка – 20
қымбат – 7
творогпен булочка – 15
сгущенкамен булочка – 16
ұнамайды – 19
10. Осы тақырып бойынша, сіз мектептің жұмыс жоспарына қандай іс – шаралар ұсынғыңыз келеді?
Аспаздық конкурс – 199
жәрмеңке – 15
ешқандай – 27
бағаны арзандату – 34
жаңа тамақ қосу – 58
жағдайы төмен балаларға көмек – 21
тазалық сақт ау – 8
білмеймін – 49
тамақ сапасын жақсарту – 31
жауап бермеген оқушы – 89
